Grypa- profilaktyka i leczenie
Grypa jest ostrą chorobą zakaźną, wywołaną przez wirusa grypy typu A, B lub C. Jest chorobą o bardzo dużej zakaźności. Występuje w postaci epidemii. Największe epidemie dziesiątkowały ludzkość od najdawniejszych czasów. Choroba ta była i jest nadal, przyczyną wielu ludzkich tragedii. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z powodu komplikacji pogrypowych umiera na świecie rocznie od 500 tysięcy do 1,3 miliona osób. Choroba ta jest często bagatelizowana przez pacjentów, którzy mylą zachorowanie spowodowane przez wirusa grypy z banalnymi infekcjami wirusowymi- tzw. przeziębieniami.
Zakażenie wirusem grypy następuje w wyniku bezpośredniego kontaktu z osobą zarażoną na drodze kropelkowej. Zachorowanie rozprzestrzenia się bardzo szybko. Ryzyko zakażenia jest szczególnie wysokie w skupiskach ludzkich np. w przedszkolach, szkołach, zakładach pracy ale także w sklepach, pociągach, przychodniach itp.
Przebieg choroby
Choroba występuje nagle, w krótkim okresie od kontaktu z osobą zakażoną. Pierwsze objawy występują już po 1-3 dniach. Objawy nie są charakterystyczne dla grypy, są bardzo podobne do objawów występujących w wielu chorobach wirusowych. Złe samopoczucie, uczucie ogólnego rozbicia, dreszcze, temperatura 38-40oC. Objawy ze strony układu oddechowego to: katar, ból gardła, chrypka, bóle w klatce piersiowej, suchy kaszel oraz objawy ze strony innych układów -ból głowy, brak apetytu, bóle mięśniowe, zawroty głowy, bóle brzucha, wymioty. Przebieg choroby wywołanej wirusem grypy zależy nie tylko od typu wirusa, ale także od stanu zdrowia osoby zarażonej. Na ciężki przebieg grypy narażone są szczególnie osoby o obniżonej odporności, dzieci, osoby po 50-tym a zwłaszcza 65 roku życia, osoby palące papierosy, osoby przewlekle przemęczone. Osoby chorujące na choroby przewlekłe narażone są na gwałtowne pogorszenie przebiegu choroby. Dotyczy to zwłaszcza chorujących na cukrzycę, na choroby układu oddechowego- astmę oskrzelową i przewlekłe zapalenie oskrzeli, choroby układu krążenia-chorobę niedokrwienną serca, osoby z przebytym zawałem serca, niewydolność serca, osoby z przewlekłą niewydolnością nerek, osoby z niedokrwistością i obniżoną odpornością, osoby po przeszczepach narządów. W trakcie epidemii grypy stwierdza się znaczny wzrost liczby chorych z chorobami przewlekłymi leczenych w szpitalu, wzrasta tez liczba zgonów wśród tych osób.
Powikłania pogrypowe.
Występują zwłaszcza u osób z wymienionych wyżej grup ryzyka. Są też przyczyną poważnych kłopotów wśród osób poprzednio zdrowych. Powikłania mogą dotyczyć układu oddechowego- zapalenie oskrzeli i zapalenie płuc. Wśród groźnych powikłań wymienić należy: wirusowe zapalenie mięśnia sercowego i osierdzia, zapalenie mózgu i opon mózgowych , zapalenie mięśni i mioglobinuria mogąca prowadzić do niewydolności nerek. Powikłaniem pogrypowym mogą być również: nasilone napady padaczkowe, choroby naczyniowe mózgu, a nawet zaburzenia psychiczne pod postacią ostrych psychoz.
Leczenie.
Powszechnie dostępne leki "przeciwgrypowe" jedynie łagodzą objawy choroby. Stosowane są leki obniżające temperaturę, zmniejszające katar, leki przeciwkaszlowe. Szeroko reklamowane leki dostępne w sprzedaży bez recepty, są lekami działającymi jedynie na objawy choroby. Nie są to leki zwalczające wirusa grypy. Nie skracają przebiegu choroby. "Przeciwgrypowe" leki nie chronią przed zakażeniem wirusem grypy. Nie chronią przed powikłaniami grypy. Jedynymi lekami przeciwgrypowymi , przeciwwirusowymi, dostępnymi na świecie są preparaty o międzynarodowych nazwach zanamiwir( zarejestrowany ale niedostępny w Polsce) i oseltamiwir (dostępny w Polsce).
Szczepienia.
Szczepienie przeciwko grypie jest jedynym skutecznym sposobem ochrony przed zachowaniem na grypę. Szczepienie zalecane jest obecnie u wszystkich osób, u których nie występują przeciwwskazania. Przeciwwskazaniem do szczepienia są : aktualnie przebiegające ostre choroby gorączkowe (szczepienie należy odłożyć na późniejszy termin) oraz uczulenie na substancje zawarte w szczepionce( uczulenie na białko jaja kurzego lub antybiotyki aminogllikozydowe). Nie szczepi się również kobiet w pierwszym trymestrze ciąży i osób, u których wystąpiły komplikacje po poprzednim szczepieniu przeciwko grypie (niezwykle rzadko). Szczepienie jest szczególnie zalecane u dzieci i dorosłych z:
- przewlekłymi chorobami układu krążenia (wady serca, niewydolność serca, nadciśnienie
tętnicze, choroba niedokrwienna serca, po przebytej operacji serca),
- układu oddechowego (astma oskrzelowa, przewlekłe zapalenie oskrzeli i rozedma płuc )
- cukrzycą,
- niewydolnością nerek
- po przeszczepie narządów.
Jednoznacznie zalecane jest też szczepienie u osób przebywających często w skupiskach ludzkich, u pracowników służby zdrowia, szkolnictwa, handlu, komunikacji i u osób po 50-tym roku życia .Celowe jest szczepienie kobiet planujących ciążę. W ostatnim okresie ukazały się międzynarodowe prace naukowe wykazujące znaczne zmniejszenie śmiertelności wśród osób po zawale serca i angioplastyce tętnic wieńcowych ( PTCA) szczepionych przeciwko grupie.
Wszystkie szczepionki zarejestrowane w Polsce są jednakowo cenne pod względem skuteczności. Skład wszystkich szczepionek jest uaktualniany co roku, na całym świecie, wg zaleceń ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). W Polsce zarejestrowanych jest 6 inaktywowanych szczepionek, a 4 spośród nich są regularnie dostępne w handlu . Są to szczepionki Vaxigrip, Influvac, Fluarix, Begrivac . Odporność przeciwko grypie występuje już po około 7-14 dniach od szczepienia.
Szczepionki przeciw grypie na sezon 2007/2008 są już dostępne. Zachęcam wszystkich do poddania się szczepieniu. Aktualnie jest najkorzystniejszy okres do przeprowadzenia szczepienia. Koszt szczepienia jest znacznie niższy od kosztów leczenia grypy i kosztów leczenia jej powikłań.
Tylko szczepienia chronią przed grypą i jej powikłaniami.
lek. Andrzej Paciorkowski
